کینولین یلو چیست؟
کینولین یلو یک رنگ سنتزی از خانواده رنگ‌های تری‌آروماتیک است که در دسته رنگ‌های آزویی جای می‌گیرد. این ماده معمولاً به شکل پودری زرد کمرنگ تا برجسته است و در آب حل می‌شود. کاربردهای اصلی آن شامل صنایع غذایی، آرایشی و به عنوان یک عامل رنگ‌کننده در تولید رنگ‌های صنعتی است.
فرمول شیمیایی کینولین یلو
فرمول مولکولی کینولین یلو می‌تواند متفاوت باشد، اما عموماً دارای ساختارهای مشتق شده از کینولین است که با گروه‌های سولفونیک اصلاح شده‌اند. این رنگ تحت کدهای مختلفی مانند E104 (در اروپا) و D&C Yellow No. 10 (در آمریکا) شناخته می‌شود.
کاربردهای رنگ کینولین یلو
- صنایع غذایی
کینولین یلو به عنوان یک رنگ غذایی مجاز (در برخی کشورها) به منظور اضافه کردن ظاهر جذاب به مواد غذایی استفاده می‌شود. این رنگ در تولید شربت، آب میوه‌های مصنوعی، بستنی، شکلات‌های کاور شده و گاهی در شیرینی‌ها دیده می‌شود.
⚠️ نکته مهم : در کشورهایی مانند انگلستان و اتحادیه اروپا استفاده از این رنگ در مواد غذایی به دلیل موارد مرتبط با بیش‌فعالی در کودکان محدود یا ممنوع است.
- صنایع آرایشی و بهداشتی
در تولید محصولاتی مانند شامپوها، لوشن‌ها و کرم‌های زیبایی ، کینولین یلو به عنوان یک عامل رنگ‌دهنده طبیعی و غیرسمی (در حد استانداردهای تعیین شده) استفاده می‌شود.
- رنگ‌های صنعتی و لوازم الکترونیکی
این رنگ به دلیل مقاومت بالا در برابر نور و حرارت، در تولید رنگ‌های صنعتی، لوازم الکترونیکی و لوازم بازی کودکانه نیز کاربرد دارد.
ایمنی و سمیت کینولین یلو
با وجود گسترش کاربرد این رنگ، مسائل ایمنی آن همواره مورد توجه متخصصان بهداشت عمومی و محیط زیست بوده است.
وضعیت مجوزها
اتحادیه اروپا : مصرف غذایی کینولین یلو ممنوع است.
آمریکا : توسط FDA مجاز است، ولی تحت نظارت دقیق.
ایران : استفاده از این رنگ در صنایع غذایی به صورت محدود و تحت نظارت سازمان بهداشتی و غذایی کشور مجاز است.
ملاحظات سلامتی
برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف طولانی مدت یا مقدار زیاد این رنگ ممکن است با علائمی مثل:
بیش‌فعالی در کودکان
واکنش‌های آلرژیک
اختلالات گوارشی
همراه باشد. بنابراین توصیه می‌شود مصرف آن به طور عمومی محدود باشد، به ویژه در کودکان.
جایگزین‌های کینولین یلو
با توجه به محدودیت‌های استفاده از این رنگ، جایگزین‌های طبیعی و مصنوعی زیادی در حال توسعه هستند. از جمله:
بتاکاروتن : رنگ طبیعی زرد-نارنجی از منبع گیاهی
زرد شماره 5 (Tartrazine) : یک رنگ مصنوعی جایگزین
زرد طبیعی از عصاره زردچوبه
آینده کینولین یلو در ایران و جهان
در حالی که تمایل به استفاده از رنگ‌های طبیعی و بی‌خطر در حال افزایش است، هنوز هم در بعضی از صنایع، رنگ‌های مصنوعی مانند خرید رنگ کینولین کاربرد دارند. در ایران، این رنگ در صنایع غذایی و آرایشی به طور محدود مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما نظارت‌های بیشتر از سوی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو ضروری است.
نتیجه‌گیری
رنگ کینولین یلو یکی از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین رنگ‌های مصنوعی در دنیاست که کاربردهای متعددی در صنایع مختلف دارد. البته با توجه به نگرانی‌های ایمنی و روند جهانی به سمت طبیعی‌سازی مواد، آینده این رنگ در صنایع غذایی تردیدبرانگیز است. با این حال، در برخی کاربردهای صنعتی و غیرمستقیم هنوز جایگاه خود را حفظ کرده است.